Σπήλαιο Χουστή

Το σπήλαιο «Χουστή» είναι μονόχωρο διαστάσεων περίπου 35 επί 20 μέτρα, δύο επιπέδων, χωρίς σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Η είσοδός του είναι μνημειώδης· υπάρχει κλίμακα σκαλισμένη στον βράχο, ενώ ακριβώς στα δεξιά της εισόδου, μόλις μπαίνει κανείς μέσα, αντικρίζει μια κόγχη στη βάση της οποίας έχει αποκαλυφθεί, και εξέχει, ένα απολιθωμένο κοχύλι, που φαίνεται ότι ήταν ορατό ήδη από τα αρχαία χρόνια. Αυτό οδηγεί τη σκέψη στις αρχαίες παραστάσεις που εικόνιζαν την Αφροδίτη (και την «προγονό» της την Αστάρτη) να προβάλει από κοχύλι και σε πιθανή λατρεία της θεάς στο σπήλαιο. Το καλοκαίρι του 1998 ξεκίνησε πολυετής ανασκαφική έρευνα η οποία έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα όπως όστρακα της Νεολιθικής και Πρωτοελλαδικής εποχής (5000 – 2200 π.Χ.), των αρχαϊκών έως και των ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και των μεταβυζαντινών χρόνων. Τα όστρακα της κλασικής εποχής, από αφιερωματικά αγγεία, μελανόβαφα, ερυθρόμορφα, οι αμφορείς καθώς και ένας βαίτυλος επιβεβαιώνουν τη λατρευτική χρήση το χώρου εκείνη την εποχή. Μεταξύ αυτών βρέθηκε τμήμα, αφιερωμένης στη θεότητα, ενεπίγραφης πήλινης πινακίδας του 4ου αιώνα π.Χ. Πρόκειται για πινακίδα που χρησιμοποιήθηκε από κάποιον μαθητευόμενο στα πρώτα στάδια εκμάθησης της γραφής κάτι που αποδεικνύει οργανωμένη σχολική εκπαίδευση στο νησί ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ. Στον εξωτερικό χώρο της σπηλιάς, προς τα βόρεια, ο ιερός χώρος συμπληρώνεται με ένα υπαίθριο, πιθανότατα αγροτικό, ιερό διαμορφωμένο στο βράχο, με κόγχες και γούρνες προσφορών και χοών. Επίσης στον εξωτερικό χώρο ανασκάφτηκε ένα κτήριο που φανέρωσε χρήση κατά την Πρωτοελλαδική περιόδο, ενώ δεν φαίνεται να υπήρχε συνέχεια στην κατοίκηση του χώρου στα ύστερα προϊστορικά χρόνια. Η πρόσβαση στο σπήλαιο απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η είσοδος είναι επικίνδυνη και δύσκολα ορατή.